五　运动作为时间的样态

对于时间的样态而言，重要的文本采撷如下：

“ ῾Ημέρας γὰρ καὶ νύκτας καὶ μῆνας καὶ ἐνιαυτούς， οὐκ ὄντας πρὶν οὐρανὸν γενέσθαι， τότε ἅμα ἐκείνῳ συνισταμένῳ τὴν γένεσιν αὐτῶν μηχανᾶται· ταῦτα δὲ πάντα μέρη χρόνου， καὶ τό τ’ ἦν τό τ’ ἔσται χρόνου γεγονότα εἴδη， ἃ δὴ φέρουτες λανθάνομεν ἐπὶ τὴν ἀίδιον οὐσίαν οὐκ ὀρθῶς. Λέγομεν γὰρ δὴ ὡς ἦν ἔστιν τε καὶ ἔσται， τῇ δὲ τὸ ἔστιν μόνον κατὰ τὸν ἀληθῆ λόγον προσήκει， τὸ δὲ ἦν τό τ’ ἔσται περὶ τὴν ἐν χρόνῳ γένεσιν ἰοῦσαν πρέπει λέγεσθαι κινήσεις γάρ ἐστον， τὸ δὲ ἀεὶ κατὰ ταὐτα ἔχον ἀκινήτως οὔτε πρεσβύτερον οὔτε νεώτερον προσήκει γίγνεσθαι διὰ χρόνου οὐδὲ γενέσθαι ποτὲ οὔδε γεγονέναι νῦν οὐδ’ εἰς αὖθις ἔσεσθαι， τὸ παράπαν τε οὐδὲ ὅσα γένεσις τοῖς ἐν αἰσθήσει φερομένοις προσὴψεν， ἀλλὰ χρόνου ταῦτα αἰῶνα μιμουμένου καὶ κατ’ ἀριθμὸν κυκλουμένου γέγονεν εἴδη καὶ πρὸς τούτοις ἔτι τὰ τοιάδε， τό τε γεγονὸς καὶ τὸ γιγνόμενον εἶναι γιγνόμενον， ἔτι τε τὸ γενησόμενον εἶναι γενησόμενον καὶ τὸ μὴ ὂν μὴ ὂν εἶναι， ὦν οὐδὲν ἀκριβὲς λέγομεν. Περὶ μὲν οὖν τούτων τάχ’ ἂν οὐκ εἴη καιρὸς πρέπων ἐν τῷ παρόντι διακριβολογεῖσθαι.”59

中译：“日、夜、月以及年，在苍穹诞生之前并不存在，也就是说，当流溢者创设苍穹时，他也同时顺势令它们呈现而出；它们是时间的诸多部分，‘曾是’和‘将是’则是已经成为了的时间的形式，而我们却并未意识到将它们错误地转用于永恒的存在，因为我们的确表述说，‘曾经是’，‘当下是’，并且‘将要是’。但是根据真实而正确的表述方式，仅仅‘当下是’才是恰当的，而‘曾经是’和‘将要是’则仅仅被在时间持续中的成为来表述才是适宜的，因为这两个是运动。而总是等同于自身，并且并不运动者，并不在时间中比较年轻，或者比较年老，也从不成为存在，从不或者现在存在，或者在将来才成为，而且与成为在感官感觉的领域中所运动的东西毫无关系，而这些更多的是作为模仿永恒并且根据数字关系而周行的时间的形式而呈现。除此之外我们还说：已经成为者是已经成为了的，正在成为者是正在成为着的，在将来要成为者是在将来成为着的，一如非存在是并不存在者，所有这些表述都是不精确的。而现在就精当地去阐释它们，好像还不是时候。”

这段文本紧接着我们在引论的开篇所引述的《蒂迈欧篇》的文本之后，在此柏拉图首先提示出，日、夜、月、年不仅是时间的类型，而且同时也是时间的部分，如同男人与女人，不仅是人的组成部分，而且同时也是人的两种类型一样；其次他所要考量的是两种基本关系，一个是时间本身和借着苍穹的运动而来的（而定义的）时间的伸张延展之间的关系，另一个则是时间和时间的样态之间的关系。

柏拉图在此借助一个小品词γάρ（“也就是说”、 “而”），这段文本承接上文，并且提示上文所表述的内容，也就是说流溢者通过理顺苍天将永恒领入到了表述这一永恒的运动的图像之中，这一图像被命名为时间；小品词“也就是说”又加强了苍穹的秩序和时间之间的关联，并且提示出，如果提及时间这一术语的话，那么人们在习惯上所想的诸如日、夜、月、年等作为时间的延展和现象，都一总被称为时间；而所有这些被称为时间者又和那一阐释永恒的时间有着尽管清晰而却又不易言传、不易说清的关系：所有这些总合起来都是时间的部分（ταῦτα δὲ πάντα μέρη χρόνου）；而所谓“曾经是”、“当下是”以及“将要是”等，似乎亦非时间本身，其所关涉的不过是已经成为了的（已经呈现而出的）时间的各种形式（χρόνου γεγονότα εἴδη）而已，似乎要表述时间的某种独特属性而已；或简曰之：如果εἶδος（亦即引文中的εἴδη）具有诸如理念、类别、类型等含义的话，那么它们涉及的则是时间呈现的形式、样式、类别。尽管日夜月年等不过是苍穹秩序的现象而已，以至于其功能在于，通过它们人则有可能探寻和理解苍穹的秩序，但是柏拉图并非从这些现象、从时间的模式、而是从苍穹的秩序出发去理解时间，他所深切关注的，是将时间的模式（态势、样式）与时间概念建立关系；尽管时间的部分与时间的形式能够成为人理解时间的两大锁钥，也是我们随后要讨论的两个重点论题，但是这其中首先涉及的思维方式不外乎是形上学中所探讨的存在与成为的关系。